Czy warto stosować detoks? I co na to badania naukowe
Detoks ma poprawić nasze samopoczucie, wspomóc odchudzanie, sprawić, że będziemy mieć więcej energii i pozbędziemy się toksyn z organizmu. Niektórzy dietetycy proponują detoks przed dietą odchudzającą, aby lepiej spalać tkankę tłuszczową, ale czy na pewno ma to sens?
Co oznacza słowo detoks?
Zacznijmy od przyjrzenia się samej definicji detoksu. Słowo detoks jest potocznym użyciem słowa detoksykacja, które oznacza usuwanie z organizmu substancji trujących. Detoks odnosi się nie tylko do jedzenia, odnosi się również do alkoholu i innych używek. Jednak słowo to stało się źle rozumianym synonimem restrykcyjnej diety i sposobem oczyszczenia organizmu z nadmiaru jedzenia.
Po co stosować detoks?
Detoksem interesujemy się, gdy chcemy oczyścić organizm z toksyn, chcemy schudnąć albo poprawić nasze samopoczucie. Detoks zazwyczaj trwa od 2 do 21 dni podczas, których stosujemy głodówkę, eliminujemy wybrane produkty spożywcze, bądź całe ich grupy, stosujemy tylko płyny, zażywamy środki przeczyszczające, diuretyki albo suplementy diety,
Ale z czego tak naprawdę chcemy się oczyszczać?
Wraz z postępem cywilizacji wzrosła liczba substancji chemicznych na jakie jesteśmy narażeni. Na pewno obiło nam się o uszy zdanie: ”Wszystko jest trucizną i nic nią nie jest, wszystko zależy od dawki.” Tak i w przypadku toksyn, które po dostaniu się do naszego organizmu, kumulują się w różnych tkankach, głównie w tkance tłuszczowej. Każda toksyna ma pewną dawkę, której przekroczenie wywołuje efekt toksyczny. Do skutków zaliczamy: zwiększenie ilość wolnych rodników, zapalenie komórek i stres oksydacyjny. Toksyny mogą być powiązane z chorobami przewlekłymi takimi jak nowotwory, choroby układu krążenia, choroby neurodegeneracyjne i choroby układu oddechowego.
Toksyny na jakie jesteśmy narażeni pochodzą z zanieczyszczeń powietrza, zanieczyszczeń produktów pokarmowych w tym np. ryb, roślin, a także wody. Mowa tutaj o:
- metalach ciężkich (np. arsen, rtęć, kadm)
- pestycydach
- konserwantach
- alkoholu
- produktach przemiany materii: kwas mlekowy, mocznik
- produktach przemiany materii drobnoustrojów jelitowych
Jak pozbyć się toksyn z organizmu?
Detoks ma na celu pozbycie się substancji toksycznych z organizmu. I tak naprawdę detoks w naszym organizmie to proces ciągły. Do tego służą nam nasze narządy głównie nerki i wątroba, a także skóra, płuca i przewód pokarmowy, gdyby nie one to główną przyczyną śmierci były by zatrucia. Czasami jednak zdarza się, że narządy te nie pracują prawidłowo i takie osoby są narażone na różnego rodzaju zatrucia. Oczyszczanie organizmu zachodzi m.in poprzez pocenie się, oddawanie moczu czy usuwanie kału. Prawdziwa detoksykacja nie ma nic wspólnego z restrykcyjną dietą, oczyszczaniem za pomocą soków czy drogich suplementów diety.
Detoks sposób na pozbycie się pieniędzy z portfela..
Marketing związany ze sprzedażą soków oczyszczających, suplementów diety itp. przykuwa uwagę ludzi, którzy desperacko pragną zmian. Detoks wydaje się być atrakcyjny, bo obiecuje nam rozwiązanie kilku problemów za pomocą soków czy tabletek w niedługim czasie. Problemy z utratą masy ciała, zmęczenie, brak energii, problemy z koncentracją, problemy z żołądkiem/skórą, brak kondycji. Wystarczy zastosować detoks, a problemy znikną… Warto zauważyć, że producenci detoksów nie mówią czego tak naprawdę mamy się pozbyć za pomocą detoksu. Najczęściej słyszymy ogólne stwierdzenie toksyn. Zatrucie zawsze jest spowodowane konkretną toksyną. A detoksykacje przeprowadzamy, wiedząc czego chcemy się pozbyć.
Detoks za pomocą diety - działa?
Opinie osób, które stosowały detoks są zazwyczaj pozytywne. Osoby takie twierdzą, że detoks działa, bo czują się lekko i straciły na wadze, mają więcej energii.Choć diety oczyszczające są bardzo popularne, mało jest dowodów naukowych, które potwierdzają usuwanie toksyn z organizmu za ich pomocą.
Wspólną cechą przeróżnych detoksów jest to, że są niskokaloryczne oraz polegają na eliminacji wielu pokarmów lub całych grup produktów spożywczych. Co za tym idzie jesteśmy na deficycie kalorycznym – w efekcie czego waga spada, a my czujemy się lżej (w pierwszym dniach pozbywamy się wody i zapasu glikogenu w mięśniach i wątrobie). Spożywając tylko soki, treść pokarmowa nie zalega nam w jelitach co również może tłumaczyć, dlaczego czujemy się tak lekko, a nasz brzuch wydaje się mniejszy. Kolejną sprawą jest fakt, że stosując dietę oczyszczającą eliminujemy żywność wysoko przetworzoną, która zawiera tłuszcze nasycone i cukier – unikanie tej żywności również sprawi, że poczujemy się lepiej. Zmiany pod wpływem diety również można zauważyć w mikrobiocie jelitowej, której skład zmienia się nawet w przeciągu kilku godzin. Czy jest więc nam potrzebny detoks? Wydaje mi się, że w tym miejscu można jednoznacznie stwierdzić – nie.
Jakie są zagrożenia stosowania diet oczyszczających?
Zagrożenia stosowania detoksów wiążą się z ich niską kalorycznością i niedoborem składników pokarmowych w wyniku wyeliminowania większości produktów spożywczych. Istnieje również zagrożenie zaburzeń elektrolitowych, kwasicy, utraty bakterii jelitowych, a nawet śmierci. I o ile dwa dni detoksu nie wyrządzą nam większej krzywdy, tak przedłużanie go już tak. Badania dowodzą, że osoby stosujące posty/detoksy są bardziej narażone na efekt jojo i napady objadania się. Mała kaloryczność diety prowadzi do wzrostu poziomu hormonów stresu w tym kortyzolu, który może doprowadzić do negatywnych efektów np. stymulacja apetytu. Stosowania detoksu może przynieść odwrotne efekty do zamierzonych np. problemy skórne będą wynikały nie z postępującego oczyszczania organizmu, a z niedoborów wybranych składników i osłabienia układu odpornościowego. Poprzez stosowania niskokalorycznej diety możemy odczuć takie objawy jak:
- ogólne osłabienie
- zmęczenie
- zawroty głowy
- drażliwość
- spadek koncentracji
- chęci do podejmowania aktywności fizycznej
Kiedy detoks ma sens?
Z medycznego punktu widzenia, w sytuacjach ciężkich zatruć czy przedawkowania alkoholu lub narkotyków. Detoks przeprowadza się wtedy szpitalu i odtruwanie następuję na konkretny toksynę. Żadna dieta eliminacyjna czy picie soków w tym przypadku nie pomoże.
Podsumowanie
Detoks stał się źle rozumianym synonimem restrykcyjnej diety. Obiecuje ma nam pomóc pozbyć się zmęczenia, poprawić koncentrację, zrzucić parę kilo i dodać nam energii. Jednak dowody naukowe nie potwierdzają skuteczności diet oczyszczających, a subiektywne poczucie lepszego samopoczucia jest wynikiem innych czynników. Efekt ten możemy osiągnąć bez stosowania detoksów i wydawania mnóstwa pieniędzy na różne specyfiki. Wystarczy przyjrzeć się swojej diecie, zadawać o jej prawidłowe zbilansowania, zadbać o odpowiednie nawodnienie, uzupełnienie niedoborów witamin i minerałów. Bez wątpliwości trwałe zdrowe nawyki mają większą długoterminową wartość niż szybkie rozwiązania oferowane przez komercyjne diety oczyszczające. Nie do przecenienie jest odpoczynek i relaks w dzisiejszym pełnym świecie stresu, w którym odpoczynek i nic nie robienie uważana jest za stratę czasu. Zacząć się wysypiać, zredukować ilość stresu i zadbać o aktywność fizyczną.